Wat zeggen de Hibin-voorwaarden over prijsstijgingen?

Bouwkosten stegen de afgelopen tijd voortdurend onder invloed van een exponentieel groeiende vraag en schaarste aan de aanbodkant. Met de recente gebeurtenissen in Oekraïne en de oplopende spanningen en sancties tegen Rusland, lijkt er voorlopig geen zicht op verbetering. Het risico bestaat dat de bouwondernemers in de huidige marktomstandigheden bepaalde projecten links laten liggen, als er geen goede afspraken zijn gemaakt over mogelijke onvoorziene omstandigheden die kunnen leiden tot leveringsproblemen en prijsstijgingen. Vanwege de bouwopgave waar Nederland voor staat iets waar ook de overheid zich grote zorgen over maakt.

Ook de bouwtoelevering aan de aannemers heeft te maken met deze aanzienlijke prijsstijgingen, zowel bij bestaande als nieuwe contracten en aanbiedingen. Over het algemeen laten deze zich oplossen door goed overleg tussen bouwtoelevering – handelaren en fabrikanten – en aannemers / opdrachtgevers. Er is brede steun voor het zoveel mogelijk voorkomen  van juridisering  en vooral naar redelijkheid en billijkheid en bevind van zaken te handelen. Niettemin zijn er vragen over de juridische positie van de bouwmaterialenhandel bij plotselinge onvoorziene prijsstijgingen? 

We vroegen Koen Roordink van Poelman Van der Broek Advocaten hoe het zit met de algemene Hibin verkoop- en leveringsvoorwaarden (B2B) met betrekking tot de prijsstijgingen in de markt.

Welke (on)mogelijkheden bieden deze algemene voorwaarden? 
Allereerst is van belang dat de algemene voorwaarden onderdeel zijn van de overeenkomst met de wederpartij. Ik ga er van uit dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn. In het Nederlands recht is het gegeven woord bindend. De overeenkomst strekt partijen tot wet. Alleen in bijzondere omstandigheden wordt de overeenkomst aangepast. 
Met betrekking tot de prijsstijgingen in de markt zijn een aantal regelingen uit de algemene voorwaarden van Hibin belangrijk.
Artikel 2 zegt: De algemene voorwaarden zijn ook al van toepassing op prijsaanbiedingen. Daarnaast zijn ze van toepassing op overeenkomsten. 
In artikel 3 dat over het aanbod gaat, staat: De aanbiedingen zijn vrijblijvend. Dit betekent dat een aanbieding steeds kan worden herroepen voordat deze is aanvaard, maar ook als in het aanbod een vaste termijn voor aanvaarding is vermeld. Dat is alleen anders als er een onherroepelijk aanbod is gedaan (lid 1). Verder is het zo dat bij een order zonder prijsaanvraag, de order onafhankelijk van een eventueel gedane aanbieding tegen een marktconforme prijs wordt uitgevoerd (lid 2). 
Artikel 4 (overeenkomsten) bepaalt wanneer sprake is van een overeenkomst. Daarbij wordt volgens de bepalingen het initiatief vooral gelegd bij het Hibin-lid. Deze kan tot het laatste moment nog wijzigingen doorvoeren. Uiteindelijk is de bevestiging van het Hibin-lid bepalend voor de inhoud en de omvang van de wijzigingen en de consequenties voor de prijs. 

Artikel 5, prijzen: In lid 3 wordt het recht van het Hibin-lid overeengekomen dat ná een bindend aanbod en vóór de levering ook een al overeengekomen prijs mag worden aangepast als één of meer van de kostenfactoren die bepalend zijn voor de prijs een wijziging ondergaan. Relevant is dus dat er nog niet mag zijn geleverd en dat aangetoond zal moeten worden door het Hibin-lid dat de kostenfactoren ná de datum van de aanbieding/overeengekomen prijs, zodanig zijn gewijzigd dat dit recht kan worden ingeroepen. De bepaling geeft geen ondergrens voor die aanpassing.  

Artikel 14, overmacht: Deze bepaling heeft een ruime definitie van overmacht. Mocht dus leverantie van materialen niet meer mogelijk zijn, of ernstig vertraagd zijn (wij horen hiervan signalen uit de markt voor bepaalde materiaalsoorten), dan kan het Hibin-lid hierop een beroep doen en in dat geval mag de overeenkomst worden geannuleerd of de leveringsverplichting worden opgeschort, zolang de overmacht voortduurt. 
Samenvattend stelt Koen Roordink: De algemene voorwaarden bieden zeker mogelijkheden om prijswijzigingen door te berekenen vóór datum levering, mits het Hibin-lid kan onderbouwen dat de kostencomponenten van de prijs ná datum bindend aanbod/overeenkomst daadwerkelijk zijn veranderd (in negatieve zin). Uitgangspunt is en blijft de overeenkomst. Hij adviseert het doorbelasten van dergelijke wijzigingen alleen in overleg te doen met de betreffende klant. Immers, er zal regelmatig sprake zijn van een langjarige klantenrelatie waarbij in overleg gekeken kan worden wat de ‘best practice’ is om een eventuele tegenvaller in de prijs, als gevolg van oorzaken die buiten de macht van partijen liggen, te delen.